Symposium

برتولت برشت
اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ...

دختر كوچولوي صاحبخانه از آقاي « كي » پرسيد : - اگر كوسه ماهي ها آدم بودند با ماهي هاي كوچولو مهربان تر مي شدند ؟
آقاي « كي » گفت : - البته . اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ، توي دريا براي ماهي هاي كوچولو جعبه هاي محكمي مي ساختند ، همه جور خوراكي توي آن ها مي گذاشتند ، مواظب بودند كه هميشه پر از آب باشد ، هواي بهداشت ماهي هاي كوچولو را هم داشتند .
مثلاً وقتي يك ماهي ِ كوچولو باله اش را زخمي مي كرد ، به اش مي رسيدند تا زود و بي هنگام نميرد .
براي آن كه هيچ وقت دل ِ ماهي كوچولو نگيرد ، گاه گاه مهماني هاي بزرگ ِ آبي برپا مي كردند ، چون كه گوشت ماهي ِ شاد از ماهي ِ پكر لذيذتر است .
در آن جعبه هاي بزرگ براي ماهي ها مدرسه هم مي ساختند ، در آن مدرسه ها به ماهي كوچولوها ياد مي دادند كه چه جوري به طرف دهن ِ كوسه ماهي ها شنا كنند .
ماهي كوچولوها مي بايست جغرافيا هم ياد بگيرند ، تا بتوانند كوسه ماهي هائي را كه اين ور و آن ور لم داده اند پيدا كنند .
گيرم اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ، درس اصلي ِ ماهي هاي كوچولو « اخلاق » بود :
به آن ها مي قبولاندند كه زيباترين و با شكوه ترين كارها براي يك ماهي ِ كوچولو اين است كه خودش را در نهايت حوشوقتي تقديم يك كوسه ماهي كند .
به ماهي كوچولوها ياد مي دادند كه چه طور به كوسه ماهي ها معتقد باشند ،
و از آن مهم تر ، چه جوري خود را براي يك آينده ي زيبا مهيّا كنند :
آينده اي كه فقط از راه « اطاعت » به دست مي آيد .
ماهي كوچولوها مي بايست از همه ي انديشه هاي مادّي و از تمايلات ِ ماركسيستي پرهيز كنند ، و اگر يكي شان دچار چنين گرايش هايي بشود ديگران وظيفه شان حكم مي كند كه كوسه ها را خبر كنند .
اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ، در قلمروشان البته هنر هم وجود داشت :
از دندان كوسه ماهي ها تصاوير زيباي رنگارنگي مي كشيدند ، دهان و گلوي كوسه ها را به شكل زمين بازي و تماشاخانه در مي آوردند ، ته دريا نمايشنامه هايي روي صحنه مي آوردند كه در آن ها ، ماهي كوچولوهاي قهرمان شاد و شنگول به دهان و حلقوم ِ كوسه ماهي ها شيرجه مي رفتند .
همراه نمايش ، آهنگ هاي مسحور كننده ئي هم مي نواختند كه بي اختيار ماهي كوچولوها را به طرف دهان كوسه ها مي كشاند .
در آنجا بي ترديد مذهبي هم وجود داشت كه به ماهي ها مي آموخت كه « زندگي ِ واقعي ، در شكم كوسه ها آغاز مي شود » .
اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ، ماهي كوچولوها ديگر برابر نبودند :
گروهي عالي مقام و صاحب منصب بر ديگران فرمان مي راندند ، ماهي هائي كه بفهمي نفهمي بزرگ تر از بقيه بودند ، اجازه داشتند كوچك ترها را ميل كنند و اين خودش به نفع كوسه ها بود ، چون از اين راه براي خود آن ها لقمه هاي بزرگ تري آماده مي شد .
از اين مهم تر ، ماهي هائي كه معلّم بودند ، يا رئيس يا مهندس يا قوطي ساز ، مدام به ماهي هاي ِ ديگر امر و نهي مي كردند و آن ها هم مدام مي گفتند « چشم » .
مطلب را درز بگيرم :
اگر كوسه ماهي ها آدم بودند ،
زير دريا هم تمدّن وجود داشت .